Pieczęć i herb sołectwa

Dziękujemy Pani Krystynie Gracy za wyrażenie zgody na wykorzystanie materiałów z książki „Pieczęć i projekt herbu sołectwa Świętoszowice ” , 2012 r.

Miastom herby były nadawane z racji przyznania praw miejskich, czyli historia herbów miejskich sięga XIII w. W gminach i wioskach stosowane były pieczęcie, które po raz pierwszy na dokumentach władz samorządowych pojawiły się wraz z procesem uwłaszczenia chłopów, czyli ok. 1848 r, jako symbole samorządu. Na polecenie władz pruskich wszystkie gminy wiejskie zobowiązane zostały do sporządzenia sobie pieczęci, w celu reprezentacji samodzielności gmin. Większość pieczęci powstała w latach 8O-tych XVlll w.

Cechą charakterystyczną pieczęci gminnej było jej godło, którym najczęściej był motyw
wzięty z codziennego życia, związany z podstawą utrzymania w danej miejscowości (obrazy narzędzi rolniczych, zwierząt leśnych i domowych), zarys krajobrazu, motyw religijny, nierzadko sięgano też do świata fantazji. Symbole kościelne w heraldyce, wykorzystywane były często, ale przeważnie miały one związek z historią miasta, gminy. Najczęściej są to postacie świętych, którzy byli patronami miejscowych kościołów parafialnych – np. Święty Wojciech w Radzionkowie.  Czasem w herbie widnieje kościół – np. w Wieszowej, Lubecku, Kochłowicach. Zdarzają się też symbole kościelne w heraldyce wtedy, gdy dana miejscowość była własnością biskupów, czy klasztorów – np. Repty Stare niegdyś należały do klasztoru świętego Wincentego z Wrocławia, stąd w herbie opat tego klasztoru.
Godło raz obrane rzadko ulegało zmianie, chociaż sposób jego przedstawienia niekiedy znacznie różnił się na poszczególnych pieczęciach.

Symbolika:

• koń – bieg życia, istota boska, nosiciel wiary, potęga próżna świata, wszechświat, zwycięstwo, żądza zmysłowa nieujarzmiona.
• Koń – jest atrybutem św. Ireny, Medardego, Wincentego,
• pług – jest atrybutem św. lzydora Oracza
• uzda  – wstrzemięźliwość.

  

Rys historyczny sołectwa Świętoszowice

Dziękujemy Panu Wilhelmowi Kowolikowi za wyrażenie zgody na wykorzystanie materiałów z książki „Ziemięcice 1286-1998” , Wydawca: Sołectwo Ziemięcice, Lipiec 2000 r.

Właściciele wsi

„Od 1765 wszyscy właściciele są skrupulatnie zapisani w księdze hipotecz­nej w Gliwicach dla powiatu Toszecko-Gliwickiego, oryginał znajduje się we Wrocławiu. Tam pod hipotecznym numerem 54 zapisano, że: do miejscowości Ziemientzitz należą jeszcze wsie Preschlebie, Schwientoschowitz z dworem Wachow (Jednota) oraz część Żernik (która została w 1775 oddzielona) do­datkowo zapisano patronat nad wsią Karchowice.”

 

Cały ten obszar zakupili:

Źródło:
Na podstawie książki: Wilhelm Kowolik, Ziemięcice 1286-1998,
Wydawca: Sołectwo Ziemięcice, Lipiec 2000.

Szkoła i nauczyciele

„Pierwszym zatwierdzonym nauczycielem był pan Flegel 1810-1843, który był także organistą w Karchowicach. Szkoła mieściła się w Ziemięci­cach (w miejscu obecnej) i obejmowała także Przezchlebie i Świętoszowice. W roku 1831 uczęszczało do szkoły 143 dzieci. Nauczyciel uczył w swoim mieszkaniu, w roku 1838 zbudowano małą szkołę, był to budynek z drze­wa, dach kryty słomą, pomieszczenia: 1 pokój nauczyciela, 1 pokój mieszkalny, kuchnia i komórka. W latach 1844-1856 nauczycielem był Johann Thoma. Kiedy pan Thoma zachorował i odszedł na rentę przybył no­wy nauczyciel z Wielowsi – pan Karl Willimsky, który był także organistą w kościele. Rzecz warta podkreślenia, za obydwie funkcje pan Willimsky otrzymywał 60 talarów plus tzw. deputat w naturze tj. bezpłatne mieszka­nie oraz 9 ton węgla, z tego musiał także zagrzać pokój nauczania. Wolny opas dla dwóch krów i jednej świni oraz ogródek na warzywa. Z tych 60 ta­larów musiał płacić dośmiertnie rentę panu Thoma 40 talarów, więc jemu zostawało w gotówce tylko 20 talarów rocznie. Od roku 1863 dostał 40 ta­larów, a od 1867r. – 50 talarów. Należy nadmienić, że pan Thoma założył „Księgę ucznia” w której wpisano wszystkich uczniów od 1840 roku.
W księdze wpisano nazwisko i imię, datę urodzenia i przyjęcia do szkoły, po­szczególne stopnie przez lata nauki oraz datę ukończenia szkoły. Księga jest prowadzona do dnia dzisiejszego. Dzieci uczono rano i po południu. W roku 1863 rozpoczęło rok szkolny 300 dzieci. Szkoła nie mogła pomieścić tylu uczniów, nadszedł więc czas budowy nowej większej szkoły.
W roku 1874 od wiosny rozpoczęto budowę. Za 800 talarów mistrz budowlany Morawiec
z Zabrza zbudował szkołę która zosta­ła oddana do użytku 1.10.1874r. Odbioru dokonał królewski inspektor budowlany Buchmann z Gliwic, poświęcenia dokonał ksiądz Anton Kopetzki.
Po małym remoncie i przełożeniu dachu szkoła czynna jest do dziś. Na­leży nadmienić ważne wydarzenie dla Ziemięcic, razem z uruchomieniem nowej szkoły, powołano w jednym z pokoi Urząd Stanu Cywilnego 1.10.1874r., napiszę o tym później.
Rok szkolny 1883 rozpoczęło 334 dzieci, przyszedł czas na budowę szko­ły w Przezchlebiu. 1.04.1884r. naukę w Przezchlebiu rozpoczęto w nowej szkole a pierwszym nauczycielem był pan Robert Gadamaer. Od tego dnia Przezchlebie odeszło od zespołu szkół w Ziemięcicach.

Wracając do nauczycieli… Okres od 1857r. do 1904r. to wzmożona praca Karola Willimsky’ego wraz z pomocnikiem prowadzili niestrudzenie pracę z dziećmi. Pan Willimsky obchodził w roku 1904 jubileusz 50 lat pracy, w dniu rozpoczęcia roku szkolnego pożegnano godnie i uroczyście lubiane­go nauczyciela i budowniczego nowej szkoły. Za swoją pracę otrzymał order rodu Hohenzollernów. Od 16.10.1904r. roku stanowisko kierownika szkoły przejął Rochus Kuczera urodzony 14.08.1869r. w miejscowości Grab-czok/Opole. Ukończył szkołę średnią jako nauczyciel w 1889r. w Oleśnie. W roku 1893 ukończył wyższe studia w seminarium w Głuchołazach gdzie zdobył tytuł rektora. Rochus Kuczera wychował swego syna w duchu reli­gijnym, dnia 1.02.1927r. otrzymał święcenia kapłańskie ksiądz Alfons Kuczera. Rochus Kuczera był kierownikiem szkoły w Ziemięcicach do 1932r., gdy w dniu 1.04.1932r. także na rozpoczęcie roku szkolnego, pożegnano godnie odchodzącego na emeryturę człowieka o wielkim sercu. Zmarł dnia 11.08.1936r. W okresie emerytury napisał swoje dzieło „Historia wsi Ziemientzitz”, lecz został tylko rękopis, książka nie została opublikowana i czę­ściowo zapomniana. Dopiero parę lat temu zdobyłem kserokopię tego zapi­su. Po przeczytaniu jestem oczarowany tą niecodzienną pracą, która po­winna być lekturą dla potomnych. Pan Kuczera prowadząc Urząd Stanu Cywilnego, miał dostęp do akt i archiwaliów na szerszym polu. Zbadał ar­chiwa w Gliwicach oraz we Wrocławiu, gdzie odnalazł historię swojej wsi.
Zająłem się tłumaczeniem wielkiej części tej pracy, która kończy swój bieg w roku 1933. Mój dodatkowy zapis ogranicza się do kontynuacji okresu 1933-1998, myślę, że ktoś powinien to uczynić tak zacnemu człowiekowi. Na pewno jego marzeniem było wydać tę książkę szczególnie dla młodych ludzi, którym ładuje się wiele błędnych informacji, dopasowanych do obec­nej sytuacji życiowej. Myślę, że zrobię to w miarę dobrze, gdyż szukam po­mocy u ludzi starszych ode mnie oraz odświeżam swoją pamięć.
W czasie od 1900-1945 w szkole było zawsze 4-5 nauczycieli, z powodu braku miejsca – cztery klasy – musiano pewne roczniki łączyć ze sobą, było to bardzo kłopotliwe, pewnych przedmiotów uczyły się dwa roczniki razem, tylko tych podstawowych przedmiotów uczono osobno. Do tej szkoły cho­dziły jeszcze dzieci ze wsi Świętoszowice, tak jak obecnie. Dopiero w roku 1932 zbudowano małą dwuklasową szkołę w Świętoszowicach za 23500 DM, szkoła ta została uruchomiona 12.12.1932r. (obecnie przedszkole).”
Lata 1870 – 1904
„Trzy wojny wewnątrzniemieckich 1864r., 1866r., 1870r. jak podano – udział w wojnie brało 27 parafian w tym nazwiska ze Świętoszowic:

1. Franz Cieslok
2. Michael Galonska
3. Silwester Gralla
4.Franz Pudlo
5. Josef Schyszka
6. Franz Sych
Źródło:
Na podstawie książki: Wilhelm Kowolik, Ziemięcice 1286-1998,
Wydawca: Sołectwo Ziemięcice, Lipiec 2000.

Ważne wydarzenia na górnym Śląsku – górnośląskie towarzystwo kolejowe

„Ważne wydarzenie na Górnym Śląsku – Górnośląskie Towarzystwo Ko­lejowe otrzymało zezwolenie na budowę linii kolejowej w roku 1841. Linia kolejowa na trasie Opole – Kędzierzyn – Gliwice, Świętochłowice, Mysłowi­ce została oddana do użytku 30.10.1845, a w 1846 jechał tym pociągiem Król Fryderyk Wilhelm IV.
Pierwsza lokomotywa została sprowadzona z Anglii pod nazwą „Sile-siak”. Od 1.01.1857 upaństwowiono Górnośląską kolej a budowniczym lo­komotyw był August Borsig, jego syn Albert Borsig uruchomił jeden z większych zakładów Borsigwerk w pobliskich Biskupicach w roku 1863. Linia kolejowa Opole – Pyskowice – Bytom została oddana w sierpniu 1879 roku, a więc jest to kolej przez Ziemięcice. Dworzec kolejowy „Czeka­nów” – wówczas „Schakanau O/S” zbudowana na polu wsi Świętoszowice, lecz nie dano nazwy „Świętoszowice” gdyż byłaby mylona z dworcem „Świętochłowice”. Pierwszy pociąg zawitał do Czekanowa w dniu 15.08.1879, był witany z orkiestrą i tłumem ludzi z okolicy. Od roku 1990 pociąg już nie kursuje. Także uruchomiono wagon pocztowy oraz poczto­wy urząd na dworcu, opiszę to poniżej.
Nasze drogi, obecna szosa Boniowice – Szałsza została zbudowana w la­tach 1878/79, były kłopoty w miejscu obniżenia na końcu lasu Goj, mu­siano zbudować most dla przepływu rzeczki w kierunku Karchowic, wyko­rzystano kamienie na nasyp z kamieniołomu w Boniowicach, drogę budo­wał pan Kotzulla z Tarnowie. Przed rokiem 1879 prowadziły 2 drogi do Gli­wic, pierwsza oficjalna droga, to obecna ul. Polna, od Gurowca pod las i przez las z wylotem w Szobiszowicach przed Gliwicami, druga droga pro­wadziła prosto z dworu (PGR-u) za boiskiem wzdłuż pola dworskiego do Szałszy. Były to drogi polne, miękkie, dlatego dla głównego transportu kon­nego używano drogę ze Świętoszowic przez Ziemięcice – Przezchlebie – Cze­chowice do głównej drogi Pyskowice – Gliwice.”
Rok 1919

„W styczniu 1919 r. podano listę poległych w I wojnie światowej

z Świętoszowic:
1. Eugen Cichorowski
2. Alois Stasch
3. Konrad Richter
4. Paul Kroi
5. Timoteusz Brysch
6. Kaspar Kowolik
7. Wilhelm Grzeganek
8. Wilhelm Gralla
9. Eduard Sowig”